Natłok pracy, myśli i obowiązków, sprawy na uczelnie i przygotowanie do podróży... Tak bardzo chciałabym już odetchnąć. Po prostu zapomnieć... Przez to wszystko zaglądałam też bardzo rzadko do Was - za co chcę Was szczerze przeprosić i obiecać, że kiedy tylko znajdę chwilę -wszystko nadrobię! W tym jednak całym chaosie wydarzyło się coś, co na mojej twarzy namalowało najprawdziwszy uśmiech... Wydanie studenckiej, dwujęzycznej gazety Bułgarystów UW - „Smokinia”. A w niej mój tekst o miejscu, które pokochałam jeszcze jako dziecko...  Gotowi na podróż w czasie? :) 

Wspomnienie Sinemorca

            Znam te wszystkie miejsca chyba na pamięć. Zamykam oczy i w wyobraźni przywołuje każdy, najdrobniejszy szczegół. Niemalże czuję te promienie słońca na twarzy, ten powiew ciepłego, słonego wiatru. Słyszę ten melancholijny szum morza. Dotyk delikatnego piasku pod stopami. Tęsknie. Tak bardzo.

            Sinemorec. Niewielkie miasteczko w południowo-wschodniej Bułgarii. Oddalone od granicy z Turcją o jedyne 15km, przez co do 1994 roku znajdowało się w strefie granicznej, a wjazd bez specjalnej przepustki był tam niemożliwy. Nadmorska osada z moich dziecięcych wspomnień, z tych późnych lat dziewięćdziesiątych, gdy dopiero co wśród starych domów i rybackich chatek zaczęły pojawiać się tu pierwsze skromne pensjonaty i malutkie restauracje. Pamiętam tamten dawny spokój. Te wszystkie puste uliczki i rozciągające się znad niskich dachówek widoki na błękit morza, i pokryte pszenicą wzgórza. Tamte wąziutkie ścieżki prowadzące na jeszcze wtedy tak spokojne plaże. Do dziś przecież tak piękne. Szczególnie pamiętam tę jedną, owianą tajemnicą legendy, plażę przy ujściu rzeki Weleka... Kilometrowy pas piasku między morzem, skałami, a potokiem spływającym z samego serca Strandży - rozciągającej się w tym rejonie Bułgarii zielonej krainy dębowych wzgórz. Rejonie przesiąkniętym prawdziwą magią i pierwiastkiem czegoś niezwykłego, innego. Pełnym wspomnień za przeszłym, starożytnym światem. Według legendy, którą pierwszy raz usłyszałam jeszcze jako dziecko z ust miejscowego marynarza o siwej brodzie, odzianego w śmieszną czapkę kapitana (której chyba nigdy nie ściągał z głowy) i o niezapomnianym przeze mnie ciepłym uśmiechu - Baj Stefana, to właśnie stąd pochodzić miała tracka księżniczka (znana później jako Bastet) - pół bogini, pół człowiek. W mitologii egipskiej uznawana była za boginię miłości, radości, muzyki i tańca, którą Egipcjanie symbolicznie przedstawiali pod postacią kota. Po jej śmierci, zgodnie z ostatnią wolą księżniczki, pochowano ją w rodzimych stronach, a dokładne miejsce pochówku na wieki miało pozostać tajemnicą. Miejscowa legenda dopowiada zaś, że przyroda na cześć bogini uformowała jej skalną podobiznę - sfinksa znajdującego się właśnie na tamtej, uważanej przez wielu za najpiękniejszą, plaży. Dla mnie była to wtedy zwykła bajka o nic nie mówiących mi postaciach i dalekich miejscach. Dzisiaj, choć świadoma tego, że żadna z bajek nie wydarzyła się naprawdę, gdy przywołuje w wyobraźni ten skalny zarys kobiecego profilu - zaczynam wierzyć. Może nie w samą treść mitu o Bastet, lecz w prawdziwą magię i tę niemalże odczuwalną niezwykłość tego miejsca. Co zastanawiające, w 2008 roku, dokładnie nad tą plażą, odkopano grobowiec kapłanki pochowanej 2200 lat temu, w którym archeolodzy natrafili na ogromną ilość złotej i srebrnej biżuterii...  Mity i przypowieści splatają się tutaj więc ze śladami, wciąż nie pozwalającej o sobie zapomnieć, historii.

            Dalej, na południe od ujścia Weleki, rozciągają się tu liczne zatoki, a wśród nich ta jedna ze starym, rybackim portem sveti Jani (Jana Chrzciciela). Stąd też rozciąga się widok na dwie, zanurzone w morzu, samotne skały o wyglądzie tak podobnym do wywróconych w czasie sztormu statków, które wszyscy nazywają tutaj - Koraba (Statek). Kawałek dalej, na skraju skalistego wybrzeża zatoki, stoi biała, drewniana ławka, na której za każdym razem, pragnie się usiąść i na wiele godzin zatopić wzrok w tych na zawsze skamieniałych okrętach, w opadającym powoli na zachodzie słońcu, którego ostatnie promienie chowają się tu za jednym z łagodnych szczytów Strandży. Oderwać myśli od wszystkich zmartwień. Zapomnieć.

            I dalej, podążając uliczkami już samego miasteczka na plażę miejską - na piaszczystą zatokę wśród jeszcze wtedy tak pustych wzgórz. Jako dzieci zawsze biegliśmy na sam jej koniec, do zanurzonych w wodzie niewysokich skałek, by oddać z nich te nasze najbardziej szalone i najodważniejsze skoki. Pamiętam te nie schodzące uśmiechy z naszych rumianych od słońca buź. Tą szczerą, dziecięca radość. Tak zupełnie wolni, tak wtedy szczęśliwi.

            I jeszcze dalej, przez krętą ścieżkę wśród kołyszącego się pod wpływem wiatru zboża, wśród widoków na zdający się nie kończyć horyzont wody. I właśnie tam, zza którymś z kolei zakrętem, ukazywała się naszym oczom ta zupełnie dzika - do dziś - plaża Lipite. Piękna, szeroka, o delikatnym, drobnym piasku, otoczona zielenią dębowej puszczy. Zapierająca dech w piersiach. Niczym nie tknięta natura. Zachwycająca sama w sobie... I tylko ten tak melodyjny szum rozbijających się o łagodne wybrzeże fal. Spokój. Pustka.

            Ona jako jedyna pozostała dokładnie taka, jak w dziecięcych wspomnieniach. Nie zmieniona przez ludzką zachłanność. Współcześnie przecież wszystko musi się rozwijać, wciąż iść do przodu, coraz to bardziej się komercjalizować. A nam pozostaje już tylko wspomnienie - ta fotografia przeszłości na zawsze uwieczniona w naszej wyobraźni. Do Sinemorca wracałam, co rok. Co rok obserwowałam zachodzące tam zmiany, to jak na pustych niegdyś wzgórzach wyrastały kolejne hotele i blokowiska. Jak znad coraz to wyższych dachówek, coraz trudniej było dostrzec ten błękit morza i skamieniałe w oddali dwa enigmatyczne okręty. Jak miejska plaża obrosła parasolkami i leżakami. Jak na plaży ze Sfinksem wybudowano bar (który na szczęście i tak zniszczony został podczas letniego sztormu). Komercja, turyści, pieniądze - naturalny rozwój dzisiejszego świata. Pamiętam jeszcze tamto zdumienie, gdy po raz pierwszy ujrzeliśmy ten wyrosły znikąd ogromny hotel (własność oczywiście jednego z niemieckich biur podróży), pamiętam jak potem do późnych godzin siedzieliśmy w naszej ulubionej restauracyjce Horizont plotkując o tym z całą obsługą. Wszyscy śmiali się, lecz już wtedy przez łzy, że gdy ów hotel po raz pierwszy rozbłysnął swoim blaskiem, to w całym miasteczku padł prąd, a pierwszych turystów przywieźli do niego nocą, by nie widzieli na jakim końcu świata się znajdą. Ten hotel tak bardzo tam nie pasował, lecz to wraz z jego otwarciem, wszystko się zaczęło. Kolejne budowle, restauracje, kolejne stragany z pamiątkami.

            Wracam tam jednak wciąż. Może trochę z sentymentu napędzanym tymi wszystkimi wspomnieniami z dzieciństwa, ale wracam. Próbuję nie widzieć tej sztucznie narzuconej tu komercji. Wychodzę na spacer w promieniach słońca i znów udaje się do tych wszystkich miejsc. Do zmieniającej co roku swój kształt plaży z tajemniczym sfinksem i ujściem rzeki Waleka, do nadal skromnego i spokojnego portu, do tamtej cichej ławki na wzgórzu, na skraj miejskiej plaży pełnej wspomnień o dziecięcych zabawach, do pięknej i dzikiej Lipite. Magia i urok, które nigdy stąd nie odeszły. Sinemorec, który na zawsze pozostanie dla mnie tym jednym z najpiękniejszych miejsc w Bułgarii.

„Smokinia” nr 3, maj 2015r.

PS. Na stronie Instytutu Slawistyki UW już niedługo pojawi się wersja online całej gazety, gdzie znajdzie jeszcze więcej niezwykłych historii z Bułgarii - KLIK :)

PPS. Właśnie powolutku szykuję plecak i już dziś wieczorem wyruszam w kolejną podróż - Amsterdam, Keukenhof, Rotterdam i... Rzym. Trzymajcie kciuki!